بیماری ابولا (Ebola) یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس ابولا ایجاد می شود. این ویروس از خانواده فیلوویروس ها است که پس از وارد شدن به بدن، نوعی بیماری تب دار و خونریزی دهنده ایجاد می کند که در ۵۰ تا ۹۰ درصد بیماران علامت دار به مرگ منجر می شود. این بیماری برای اولین بار در کشور زئیر دیده شد و نام ویروس این بیماری از یکی از رودخانه های کشور زئیر، که امروزه جمهوری دموکراتیک کنگو نام دارد، گرفته شده است.

تب خونریزی دهنده ابولا از بیماریهای مشترک بین انسان و دام به شمار می رود. این بیماری فقط انسان، میمون و شامپانزه را مبتلا می کند .محل زندگی ویروس ابولا احتمالا در بدن گروهی از همین حیوانات است .انسانها ناقل ویروس نیستند و بطور تصادفی به ویروس آلوده می شوند .اینکه چگونه ویروس ابولا از بدن حیوانات به بدن انسان وارد می شود بطور کامل مشخص نیست. پس از آنکه فردی به این ویروس آلوده شد، انسانهای دیگر را آلوده میکند .یکی از راههای انتقال عفونت بین انسانها، تماس مستقیم با خون و ترشحات بدن فرد آلوده است که معمولا در بین اطرافیان بیمار که سعی در نگهداری و پرستاری او دارند، رخ میدهد .یکی دیگر از راههای شایع گسترش این ویروس انتقال آن در بین بیماران و کارکنان یک بیمارستان یا درمانگاه است.
علایم این بیماری در همه بیماران یکسان نیست. پژوهشگران هنوز نمی دانند چرا تعدادی از افراد پس از ابتلا به این بیماری بهبود می یابند و برخی دیگر کشته می شوند. به هر حال می توان گفت پاسخ ایمنی بیمارانی که در اثر ویروس ابولا کشته می شوند، چندان قوی نیست. در چند روز اولی که انسان به ویروس آلوده میشود، تب بالا، سردرد، درد عضلات، دل درد، اسهال و خستگی بروز می کند. بعضی از بیماران در این مرحله دچار گلودرد، سکسکه، قرمزی و خارش چشم، بثورات پوستی، اسهال خونی و استفراغ خونی می شوند .با گذشت یک هفته از آلودگی، درد قفسه سینه، شوک و مرگ اتفاق می افتد. بعضی از بیماران در این مرحله کور شده و خونریزی می کنند.
تشخیص زودرس تب خونریزی دهنده ابولا دشوار است چرا که علایم اولیه آن مثل خارش و قرمزی چشم و بثورات پوستی، در بیماریهای دیگری که شایعتر هستند نیز دیده می شود .اما اگر پزشک به این بیماری مشکوک شود، باید فورا از بیمار آزمایش خون به عمل آورد. اگر بیمار اسهال خونی نیز داشته باشد، مدفوع او هم مورد آزمایش قرار می گیرد. برای درمان این بیماری ویروسی هیچ درمان مشخصی وجود ندارد. در حال حاضر اکثر درمانهایی که به بیماران داده می شود، درمان های تقویتی هستند. این درمان ها شامل کمک به حفظ فشار خون بیمار، حفظ مایعات بدن و نیز کمک به تنفس بیمار هستند.
چند سال پیش در شیوع ابولا در کیکویت، پزشکان راه جدیدی را برای درمان بیماران امتحان کردند. آنها به ۸ نفر از بیماران، خون افرادی را که به ابولا مبتلا شده و از آن جان سالم بهدر برده بودند، تزریق کردند که نتیجه رضایت بخش بود. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید سرمی که از خون مبتلایان بهبود یافته بیماری ابولا تهیه شده، طی هفته‌های آینده در لیبریا در دسترس خواهد بود. لیبریا یکی از کشورهایی است که در آن مرگ و میر زیادی در اثر این بیماری رخ داده است.
اگر شخصی بتواند دوره بیماری را به سلامت پشت سر بگذارد، یعنی بدن او توانسته یاد بگیرد چگونه با ویروس مبارزه کند و پادتن هایی در خونش به وجود آمده که توان حمله به این ویروس را دارند. در این صورت پزشکان می‌توانند با استفاده از خون این بیماران، سرم تهیه کنند. سرم با خارج کردن گلوبول‌های قرمز خون و نگه داشتن پلاسما که حامل پادتن های مهم برای درمان بیماران است به دست می آید. طبق گزارش ها، یک پرستار اسپانیایی مبتلا به ابولا پس از آن‌که سرم انسانی حاوی پادتن مبتلایان بهبودیافته دیگر را دریافت کرد از بیماری نجات یافت. این پرستار نخستین کسی بود که خارج از غرب آفریقا به این بیماری دچار شد.
به گزارش خبرآنلاین به نقل از بی.بی.سی، دکتر ماری پاول کینی که در ژنو سخن می‌گفت، اعلام کرد تلاش‌ها برای دستیابی زودتر به دارو و واکسن ابولا پیش از ژانویه ۲۰۱۵ در جریان است. دکتر کینی که دستیار مدیرعامل سازمان بهداشت جهانی در امور سیستم بهداشتی و نوآوری است، گفت: همکاری‌هایی برای رسیدن به توانایی استخراج و آماده‌سازی پلاسما در هر سه کشور آغاز شده است. این پلاسماها برای درمان مبتلایان قابل استفاده است. این مقام سازمان بهداشت جهانی گفته است این همکاری‌ها به سریع‌ترین نحو ممکن ادامه دارد و ابراز امیدواری کرده است که طی هفته‌های آینده تاسیسات برای جمع آوری خون، درمان آن آماده باشد تا بتوان از این طریق با فرآوری خون آن را برای درمان بیماران مهیا کرد. دکتر کینی گفته است این درمان مخاطرات خود را دارد و سازمان بهداشت جهانی هم توصیه‎هایی را جهت رعایت ایمنی صادر کرده است. باید با آزمایش تمام خون های اهدا شده مطمئن شد که اهدا کنندگان به بیماری‌‌هایی مثل هپاتیت یا ایدز آلوده نباشند.

لازم بذكر است اولين مورد ابتلا به اين ويروس در خارج از قاره آفريقا در كشور اسپانيا با ابتلاي يك پرستار در بيمارستان كارلوس به ثبت رسيد. تعداد كشته هاي ناشي از اين بيماري در قاره آفريقا تا كنون از مرز 4500 تن گذشت همچنين در ايالات متحده آمريكا دو مورد ابتلا به ابولا در بيمارستاني واقع در تگزاس شهر دالاس شناسايي شد.
علیرضا تهمتن (دانشجوی دکترای ویروس شناسی، دانشگاه علوم پزشکی تهران)