تاریخچه و معرفی:

برنامه احداث این مرکز با هدف شناسایی و کنترل بیماری‌های ویروسی گیاهان خانواده غلات در سال 1373 شروع و در سال 1377 توسط وزیر کشاورزی و رئیس دانشگاه شیراز افتتاح شده فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. مرکز مشابهی در سطح کشور وجود ندارد و این مرکز در ایران منحصر به فرد است.

از آنجا که عوامل ویروسی و فیتوپلاسمایی سالانه خسارات سنگینی بر گیاهان و محصولات کشاورزی وارد می‌آورند، از مهمترین اهداف این مرکز انجام پژوهش‌های علمی درباره عوامل مزبور و در نهایت کنترل بیماری‌های ناشی از آنها است. در این زمینه تاکنون موفقیت‌های قابل توجهی به دست آمده و این مرکز با نشان دادن راه‌حل کنترل برخی از بیماری‌ها به کشاورزان و کارشناسان وزارت جهادکشاورزی گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته است.

از اهداف دیگر این مرکز آموزش‌های رسمی و غیر رسمی در سطوح مختلف است. در زمینۀ آموزش‌های رسمی، فراهم آوردن امکانات برای تدریس عملی دروس مختلف ویروس‌شناسی و بیولوژی مولکولی و شرایط و اعتبار لازم برای تحقیقات پایان‌نامه و رساله دانشجویان در سطح کارشناسی ارشد و دکتری از موفقیت‌های این مرکز بوده است. تسهیلات موجود حتی مورد استفاده دانشجویان دانشگاه‌های دیگر (از جمله تربیت مدرس، شهید چمران اهواز، صنعتی اصفهان، شهید باهنر کرمان، تهران) نیز قرار گرفته است. در زمینۀ آموزش‌های غیر رسمی تاکنون چندین کارگاه علمی-عملی در زمینه‌های مختلف از سطوح بسیار پیشرفته برای محققین و اساتید دانشگاه‌ها تا سطوح مورد استفاده کشاورزان توسط این مرکز برگزار شده است. به علاوه زمینه آموزش عملی برای کارآموزی کارشناسان و محققین وزارت جهادکشاورزی و دانشگاه‌ها فراهم شده و به کرّات عملی گردیده است.

فعالیت‌های علمی این مرکز در حد قابل توجهی بوده و مقالات بسیاری در زمینه ویروس‌شناسی و فیتوپلاسمولوژی توسط اعضای آن ارائه گردیده است. اعضای هیأت علمی این مرکز در کنفرانس‌های مختلفی همچون کنفرانس‌های سازمان  بین المللی ویروس‌شناسان مرکبات، شورای بین‌المللی مطالعۀ ویروس‌ها و بیماری‌های ویروسی مو، کنگره‌های گیاه‌پزشکی و کنگره ویروس‌شناسی شرکت داشته‌اند. تاکنون بیش از 400 مقاله توسط اعضای این مرکز در مجلات معتبر علمی بین‌المللی و داخلی یا در گزارش کنفرانس‌ها یا کنگره‌ها انتشار یافته است.

این مرکز با سازمان تحقیقات کشاورزی، سازمان حفظ ‌نباتات و سایر مؤسسات وزارت کشاورزی همکاری نزدیک دارد و چنانچه موسسه‌ای جهت انجام امور تحقیقات به این مرکز مراجعه کند مورد استقبال قرار خواهد گرفت.

 آموزش:

1- آموزش رسمی، شامل تدریس نظری و عملی دروس مختلف در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری توسط اعضاء مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی گیاهی است. تدریس درس دکتری ویروس‌شناسی علاوه بر دانشگاه شیراز در دانشگاه تهران نیز انجام شده است. تحقیقات در این مرکز توسط اعضاء هیات‌علمی، دانشجویان دوره دکتری (با گرایش ویروس شناسی گیاهی) و دانشجویان دورۀ کارشناسی ارشد (با گرایش بیماری‌شناسی گیاهی– ویروس‌شناسی گیاهی) و محققین ثابت و میهمان انجام می‌گیرد. در حال حاضر مرکز دارای 6 عضو هیئت علمی ثابت، (4نفر از دانشگاه شیراز و 2 نفر از مرکز تحقیقات کشاورزی فارس) می‌باشد. این مرکز امکانات خود را در اختیار محققین سایر دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی سایر بخش‌های دانشکده کشاورزی قرار داده است. دانشجویانی از دانشگاه‌های تربیت مدرس، شهید چمران اهواز و نیز بخش‌های باغبانی و زراعت و اصلاح نباتات و علوم دامی همین دانشکده، تحقیقات پایان‌نامه خود را در این مرکز انجام داده‌اند، بعلاوه محققین برخی مراکز تحقیقاتی کشور در دوره‌های کوتاه‌مدت این مرکز شرکت کرده‌اند.

 در نیمه اول سال 1386 تعداد دانشجویان دورۀ کارشناسی ارشد در این مرکز 11 نفر هستند که یک نفر از آنها از بخش زراعت است. تعداد دانشجویان دکتری این مرکز 7 نفر است که یکی از آنها از دانشگاه شهیدچمران اهواز می‌باشد.

2- آموزش غیررسمی، شامل اجرای کارگاههای علمی – کاربردی و نیز گذراندن دوره های کوتاه مدت در مرکز توسط دانشجویان و کارشناسان می باشد.

پژوهش: 

تعداد زیادی طرح تحقیقاتی توسط کارکنان مرکز و دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد انجام گرفته یا در حال انجام است.

کارگاه‌ها و سمینارها:

* همایش هم اندیشی علمی، کاربردی گندم (بیماری‌های ویروسی گندم در ایران) 24-23 اردیبهشت 1382 (دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز)

* کارگاه آموزشی علمی، کاربردی (ویروس کوتولگی زردجو در گندم) با مشارکت مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری (13خرداد83) – (شهرکرد)

* کارگاه علمی، کاربردی تشخیص و بررسی ویروس‌ها و فیتوپلاسماهای درختان میوه (17-13دي82)، با همکاری دکتر نورالدین هابیلی، پژوهشگر دانشگاه آدلاید استرالیا (مرکز تحقیقات بیماری‌های ویروس‌شناسی گیاهی).

* کارگاه علمی-آموزشی توسط دکتر استفان وینتر از مرکز تحقیقات سلولی مولکولی دانشگاه برانشویگ آلمان (31-28خرداد 84) (مرکز تحقیقات بیماری‌های ویروس‌شناسی گیاهی)

* سمینار توسط دکتر پیتر بیلی از استرالیا (22مهر83)-(مرکز تحقیقات بیماری‌های ویروس‌شناسی گیاهی) محورهای تحقیقاتی آتی:

 * ادامه تحقیقات در زمینه بیماریهای ویروسی و فیتوپلاسمایی

* کنترل بیماری های ویروسی غلات و سایر محصولات

* تربیت متخصص ویروس شناسی در سطح کارشناسی ارشد و دکتری

*ایجاد مقاومت از طریق انتقال ژن و تولید گیاهان تراژن

 وضعیت فعلی مرکز تحقیقات ویروس شناسی گیاهی:

مرکز تحقیقات ویروس شناسی گیاهی از مراکز مهم پژوهشی و فعال دانشگاه بوده، با مرکز تحقیقات مهندسی ژنتیک، مراکز تحقیقاتی کشاورزی در استان های مختلف و سازمان تحقیقات کشاورزی در امر آموزش و تحقیق در زمینه مسائل ویروس شناسی همکاری دارد. در سال 1386، مرکز دارای 4 نفر عضو هیئت علمی از دانشگاه شیراز و دو نفر عضو هیئت علمی از مرکز تحقیقات و منابع طبیعی فارس (زرقان) و نیز دارای 2 نفر کارشناس، و 8 نفر کارکنان شرکتی مشغول به کار در قسمتهای اداری و خدماتی و گلخانه می باشد. بعلاوه 5 نفر کارشناس ارشد بطور موقت در طرح های تحقیقاتی این مرکز مشغول به فعالیت هستند.

            اعضاء هیات علمی مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی گیاهی

   مشخصات مركز:

 ساختمان مرکز 2200 مترمربع زیربنا شامل 13 فضای آزمایشگاهی تحت 7 عنوان بشرح زیر، 9 فضای اداری شامل دفاتر کار، یک کلاس درس و یک کتابخانه، سردخانه و اطاق شستشو و 4 گلخانه می باشد.

 1- آزمایشگاه عمومی

2- آزمایشگاه PCR

3- آزمایشگاه الکتروفورز

4- آزمایشگاه میکروسکوپ الکترونی و فضاهای مربوطه

5- عکس برداری از ژل

6- اتاق توزین مواد

7- آزمایشگاه کشت بافت